Oosterscheldekreeft: uniek product uit Zeeuwse wateren

Oosterscheldekreeft behoort tot de mooiste Nederlandse visproducten. Een kreeft met een uniek DNA en een verfijnde smaak, en afkomstig uit duurzame seizoensvisserij. ‘Het is één van de duurzaamste visserijen die er is.’

Donderdag 28 maart vond in Zeeland de feestelijke opening plaats van het seizoen van de Oosterscheldekreeft. Een jaarlijks evenement, georganiseerd door de Stichting Promotie Oosterscheldekreeft. Met een heuse kreeftenkoningin en in aanwezigheid van onder meer commissaris van de Koning van Zeeland Han Polman.

Twee Zeeuwse kreeftenvissers lichtten hun fuiken, waarin de kreeften worden gevangen, en overhandigden die aan de commissaris van de Koning van Zeeland aan boord van het jacht Amalia. Daarmee was de officiële opening van het seizoen een feit.

Het Oosterscheldekreeftenseizoen loopt ieder jaar vanaf de officiële opening op de laatste donderdag van maart tot en met 15 juli. Na die datum mag de kreeft niet meer worden gevangen.

Eigen DNA

De Oosterscheldekreeft is een variant van de Europese zeekreeft, met een afwijkende DNA-structuur. De Europese zeekreeft huist in de Noordzee vooral in de rotsige zeebodems bij Noorwegen en Zweden, en in het Nauw van Calais tussen Frankrijk en Groot-Brittannië. Ook verstoppen deze zich graag in de scheepswrakken en stenen uit de IJstijd.

Waarschijnlijk is onze Oosterscheldekreeft in het verleden als larfje vanuit de Noordzee de Oosterschelde binnen gespoeld. Nadat ze uit het ei komen, zijn de kreeftjes zo klein dat ze met de stroom van het zeewater worden meegevoerd. Pas na ongeveer twee weken zakken ze naar de zeebodem, bijvoorbeeld dus in de Oosterschelde.

Oosterschelde

In 1883 werd de eerste kreeft door Zeeuwse vissers gevangen in de Oosterschelde. Dat was een verrassing, want kreeften houden van een rotsachtige bodem waar ze zich in holletjes kunnen verstoppen.

De bodem van de Oosterschelde bestaat uit zand en slik. Maar rond die tijd begon men stenen te gebruiken voor de dijken, waardoor schuilplaatsen ontstonden voor de kreeften.

Bovendien was in 1868 het Kreekrak tussen Zuid-Beveland en Brabant afgesloten. Voor die tijd konden de vanuit de Noordzee naar binnen gespoelde larfjes niet blijven leven, omdat het zoete water van de rivier de Schelde door de Oosterschelde naar zee liep. Kreeften kunnen niet tegen zoet water.

Na de afsluiting kon het zoete water alleen nog maar via de Westerschelde naar zee. Zo begon vanaf die tijd de opbouw van de kreeftenpopulatie in de Oosterschelde.

Zachtere smaak door genetische selectie

Kreeften zijn ook niet bestand tegen lage temperaturen. Door de strenge winters in de afgelopen anderhalve eeuw gingen veel kreeften dood.

Tijdens de aanleg van de Deltawerken stierven er ook veel door het zoete water dat vanuit de grote rivieren door de Oosterschelde naar de Noordzee stroomde. Daardoor moest de kreeftenpopulatie zichzelf steeds opnieuw opbouwen vanuit enkele sterke kreeften die overleefden.

Europees DNA-onderzoek wees uit dat de Oosterscheldekreeft door deze genetische selectie een herkenbaar afwijkend DNA heeft. Kreeften in andere delen van Europa hebben veel meer variatie in hun DNA. Zo kreeg de Oosterschelde zijn eigen kreeft. Met een fijnere, zachtere smaak.

Duurzaam beheer

Het Zeeuwse Oosterscheldekreeftbestand wordt duurzaam beheerd. Slechts een beperkt aantal vissers krijgt een vergunning om op de kreeften te vissen. Dat gebeurt met kleinschalige vismethodes: de vissers maken gebruik van kleine bootjes waarmee ze hun fuiken uitzetten.

De visserij vindt voornamelijk plaats bij laag water. De Oosterschelde is verbonden met de zee, dus zijn de vissers afhankelijk van het getij en de weersomstandigheden. Als het hard waait, kunnen ze niet vissen.

Een kreeftenvisser vertelt: ‘Het is een passieve visserij, wij hoeven niet aanwezig te zijn. Het enige wat wij doen, is oplichten van de fuiken, ze leeghalen, aas in de fuiken doen en ze terugzetten. De kreeften lopen er zelf in. Ongewenste of ondermaatse soorten gaan levend overboord. Het is een van de duurzaamste visserijen die er is.’

Oosterscheldekreeft eten?

Wil je de Oosterscheldekreeft direct uit het zeewater eten? Ga dan dit voorjaar of deze zomer naar Schmidt Zeevis of bestel ze via Schmidt Zeevis.

Dit jaar loopt het Oosterscheldekreeftseizoen van donderdag 28 maart tot maandag 15 juli. Daarna mag er niet meer op worden gevist. De Oosterscheldekreeft wordt dagelijks vers aangevoerd vanuit Zeeland. En daarna, uit het homarium, zolang de voorraad strekt.

Deze bijdrage is geschreven in samenwerking met Schmidt Zeevis, één van de vrienden van ChefsFriends. Voor meer informatie en/of het bestellen van Oosterscheldekreeft, kun je terecht op de website van de Rotterdamse visspecialist. Ook ‘Vrienden van…’ worden? Stuur een e-mail naar rik@chefsfriends.nl.