Wijnbouw in Nederland: dure hobby of commercieel succes?

Lang was de wijnbouw voorbehouden aan regio’s waar het warmer was. De landelijke tendens van slowfood-concepten en de steeds groter groeiende vraag naar streekproducten laat zien, dat Nederland ook op het gebied van onze primaire levensbehoefte – eten en drinken – zoekt naar de ‘quality of life’. Het verschuiven van de klimaatgrens, nieuwe ontwikkelde resistente druivenrassen en hellende vlakken, maken wijnbouw in Nederland steeds aantrekkelijker.

Het magische aan wijn maken is, dat je absoluut geen invloed hebt op de natuur. Afgelopen zomer verpletterde een hagelbui in Bordeaux een deel van de wijngaarden, net tijdens de vruchtzetting. En dan kun je daar alleen maar naar staan kijken als wijnmaker. Bodem, druif en wijnmaker vormen een drie-eenheid bij het maken van kwaliteitswijn. Echter het weer valt niet te sturen.

Ons land telt inmiddels al aardig wat wijngaarden. Er zijn er bijna 200 die hun wijn verkopen en dus commercieel zijn. Meestal is hun oppervlakte groter dan 1000 m2. Ruim de helft van de commerciële wijngaarden is 1 ha of groter. Wijnhoeve de Kleine Schorre (Schouwen Druivenland) meet zelfs 10 ha. De van oudsher meest prestigieuze wijngaard van ons land, de Apostelhoeve’ vlak bij de stad Maastricht van de familie Hulst, krijgt zelfs internationale erkenning voor haar wijnen.

Gelderland en Limburg
Bij elkaar geteld heeft ons land ca. 240 ha aan wijngaarden. Gelderland heeft de meeste wijngaarden, gevolgd door Limburg. Daarnaast telt Nederland vele mensen, die het leuk vinden een wijngaard te hebben en van druiven wijn maken. Een enthousiaste groep waarvan het aantal moeilijk te schatten is.

Volgens Stan Beurskens van wijngaard Martinus te Vijlen in Zuid-Limburg zijn er tot ca 15 jaar geleden alleen commerciële wijngaarden in Zuid-Nederland. Deze gebruikten de klassieke druivenrassen Riesling, Müller Thurgau, Dornfelder, Auxerrois, Pinot Gris en Pinot Noir. De klassieke rassen hebben twee nadelen: ze zijn gevoelig voor meeldauw en ze rijpen zelfs in Limburg niet elk jaar goed.

>> TIP: VOLG HIER MASTERCLASS VAN STAN BEURSKENS <<

Volgens Beurskens is bijna heel Nederland geschikt voor wijnbouw, wanneer je maar de juiste druivenrassen gebruikt. Ten onrechte wordt vaak de klimaatverandering als oorzaak van die groei gesuggereerd. Het zijn met name de hybride-rassen, die er voor zorgen dan wijnbouw in Nederland mogelijk is.

Hybride rassen
Om te begrijpen wat hybride-rassen zijn, moet je eerst weten wat het verschil is tussen een ras en een soort. Het verschil kan ik het makkelijkst uitleggen in vergelijking met dieren. Het soort dier is een hond en het ras is een Labrador. Om deze vergelijking naar druiven te plaatsen: Er zijn ongeveer 25 druivensoorten. De druivensoort (wijnplant) die gebruikt wordt voor wijnbouw in heel Europa is de Vitis Vinifera. Van deze Vitis Vinifera zijn ongeveer 25.000 rassen. Denk aan Chardonnay, Merlot, etc.

Een hybride ras is ontstaan door het kruisen van verschillende druivensoorten en of rassen. Denk bij dieren aan een kruising tussen een paard en een ezel, dus een muilezel. Bekende hybride druivenrassen, die veel in Nederland aangeplant staan, zijn onder andere Johanniter en Solaris.

De Solaris is een wit druivenras, dat in 1975 ontwikkeld is door het Weinbau-instituut te Freiburg, aldaar bekend onder de naam FR 240-75. Zij is voortgekomen uit de kruising van Merzling en Geisenheim 6493. Hiermee is zij een verre verwant van de Riesling en Pinot gris. Door al het gekruis is de druif niet helemaal een pure vitis vinifera gebleven, waardoor zij tot de hybride rassen gerekend wordt. De naam Solaris is afgeleid van “solar” (de zon), vanwege haar kracht en vroegzomerse rijpheid.

Goed bestand tegen meeldauw
Johanniter is een witte druif. De druif is in 1968 door Johannes Zimmermann van het wijnbouwinstituut in Freiburg gekweekt als schimmelresistent. Het is het resultaat van kruisingen tussen Riesling, Seyve-villard, Ruländer, en Gutedel. De druif is genoemd naar de kweker, omdat hij als hoofd van het Freiburger Instituut zo’n vooruitziende blik had betreffende schimmelresistente druivenrassen.

Uiterlijke overeenkomsten met de moederdruif de Riesling, zijn onmiskenbaar. Zowel de druif, tros als het blad. De oogsttijd ligt wat vroeger in het jaar. Tegen valse meeldauw en echte meeldauw is de druif redelijk goed bestand, en bovendien is ze vorstbestendig. Daarentegen is zij gevoelig voor chlorose en vatbaar voor botrytis en grijze rot.

Is Nederland dan echt een land voor witte wijnen? Zeker waar. Maar pas op. Er komen steeds meer rode en bubbelwijnen van hoge kwaliteit. Denk aan druivenrassen zoals Regent, Monarch, Cabernet Cortis, Cantor en Pinotin.

Wijn op maat
Om als kleine zelfstandige wijnmaker je brood te kunnen verdienen in Nederland is heel moeilijk. Neerlands Wijnmakerij pakt het weer anders aan. Roelof en Ilse Visscher zijn begin 2000 gestart met Wijngaard Hof van Twente in het Twentse Bentelo. Op dit moment bestaat Twentewijn Holding uit 4 volwaardige bedrijven, allen werkzaam in de wijnbusiness.

Inmiddels maken zij voor ruim 30 wijnbouwers wijn. ‘Al vanaf 500 liter per partij kan bij ons apart worden uitgebouwd. We werken met de modernste technieken, gekwalificeerd personeel en buitenlandse oenologen als adviseur’, weet Roelof te melden. Zo produceren ze bijvoorbeeld de signatuurwijnen voor De Librije in Zwolle.

Iets speciaals
Nederlandse wijnen gaan steeds meer een gewoonte worden op de Nederlandse wijnkaarten. Helaas is de grond erg prijzig, en zijn de personeelskosten en de kosten van de vinificatie-apparatuur hoog. Hierdoor zijn de prijzen van de wijn aan de hogere kant.

Wat mij betreft mag de Nederlandse wijnmaker zich meer onderscheiden. Ik denk bijvoorbeeld aan een rode mousserende wijn. Of een edele zoete wijn van bijvoorbeeld Solaris?

Zijn er wijnmakers in Nederland die volledig van het gebottelde druivensap kunnen leven? Veel wijnmakers hebben ook vaak nevenactiviteiten om de kosten in de hand te houden. Maar wijn van eigen bodem heeft toch wat speciaals.

Meer weten over wijn en benieuwd naar de opleidingsmogelijkheden? Je vindt alle informatie op de website van de WTOL Academy. Als ‘vriend van…’ is deze bijdrage het resultaat van een samenwerking tussen ChefsFriends en WTOL Academy. Ook ‘vriend van…’ worden? Stuur een e-mail naar rik@chefsfriends.nl.