Wie redt de Rode Pipo? Nieuw einde dreigt!

Wie redt de Rode Pipo? Na een comeback in 2018 dreigt de Noord-Bevelandse aardappel opnieuw te verdwijnen. Akkerbouwer Steven Dees en handelaar Richard de Koster hebben het Zeeuwse streekproduct nieuw leven ingeblazen, maar het lukt ze niet deze aan de man te krijgen. ‘We hebben 180 ton in opslag staan.’

Ken jij de Rode Pipo? Ik niet! Althans, niet voordat ik op zoek ga naar een op en top Zeeuws product voor deze maandelijkse rubriek.

Ark van de Smaak

Mijn inspiratiebron is De Ark van de Smaak van Slow Food, een internationale catalogus van bedreigd culinair erfgoed.

Het bevat kleinschalige kwaliteitsproducten die dreigen te verdwijnen, maar onlosmakelijk verbonden zijn met de cultuur, natuur en geschiedenis van een gebied. In het geval van deze aardappel is dat Noord-Beveland.

Het wordt echter geen jubelverhaal. Integendeel! Voor de tweede keer dreigt dit streekproduct met het keurmerk Zeker Zeeuws van het toneel te verdwijnen.

‘De markt is aan het instorten, ook omdat consumenten te veel keuzes hebben. In de supermarkt is geen lekkere aardappel te krijgen.’

Rode aardappel

Vol enthousiasme maakt de ‘roodkleurige aardappel met vanillekleurig hart’ in 2018 een comeback. Tien jaar nadat deze voor het laatst wordt aangeboden op een keuring.

In de jaren 80 wordt het veelvuldig geteeld, met name op Noord-Beveland. Het is een kruimige aardappel met een rode schil en een iets zoetige smaak, en rijk aan vitamine C.

‘De Rode Pipo kun je uitstekend koken, bakken en pureren’, lezen we op de site van Select Potato, het bedrijf in ’s-Heer Abtskerke van aardappelhandelaar Richard de Koster.

Na het overlijden van de ontwikkelaar van het ras en tevens kweker Jan Lamse in 2006 raakt de aardappel in de vergetelheid, en in 2008 is het voor het laatst verkrijgbaar op een keuring.

Comeback

In nauwe samenwerking met teler Steven Dees begint Richard jaren later een uitgebreide zoektocht, die aan de basis moet staan van de comeback. ‘Ik vond het zuivere ras in een databank in Schotland en mocht de knolletjes meenemen.’

De twee gaan aan de slag, maar zo’n zeven jaar na hun start is de conclusie dat het succes van de herintroductie ‘vies tegenvalt’. Richard: ‘We hebben 180 ton Rode Pipo in de mechanische opslag staan. De supermarkten van de grote ketens willen het niet en het lukt ons niet om een distributiepartner te vinden.’

Supermarkten

Hij vertelt dat de aardappelen een tijd in de schappen van twee Albert Heijns op Schouwen-Duiveland hebben gelegen, maar dat dit nu niet meer het geval is. ‘Onze Rode Pipo’s kwamen niet via de inkoopcombinatie van de supermarkt en dat bleek uiteindelijk een probleem. Er mag namelijk maar een klein percentage op die manier worden ingekocht en daardoor viel de keuze op een gegeven moment niet meer op ons product.’

Ze liggen nu wel weer bij Marketplaza in Burgh-Haamstede en ook Agrimarkt verkoopt ze een tijd, maar nadat dit concern wordt overgenomen door Jumbo, verdwijnen de Rode Pipo’s ook daar uit de schappen.

Richard spreekt onder andere met de eigenaar van Van Gelder groente & fruit, Sligro en Hanos, maar zonder succes. ‘Iedereen was hartstikke enthousiast, maar daar kwam het eveneens niet van de grond.’

In verdomhoekje

De aardappel zit in het verdomhoekje, aldus Richard. ‘De markt is aan het instorten, ook omdat consumenten te veel keuzes hebben. In de supermarkt is geen lekkere aardappel te krijgen. Het assortiment is daar vrij beperkt. Twee gele, een rode en dan houdt het wel zo’n beetje op. Wij hebben een proefveld met daarop zeventig rassen, die niet interessant zijn voor de retail. Omdat ze te duur zijn, niet via de inkoopcombinatie komen of te onbekend zijn en dus niet aan de man kunnen worden gebracht. Dat ze lekkerder zijn, is daarbij niet van belang.’

‘We hebben 180 ton Rode Pipo in de mechanische opslag staan’

Distributie

Volgens de aardappelhandelaar hebben Steven en hij er alles aan gedaan. ‘Met de aardappel is echt niets mis. We hebben op beurzen gestaan in Zeeland en Berlijn, en overal zijn de reacties – van chefs – positief. Desondanks krijgen we de distributie niet op gang en voor ons is eigen transport te kostbaar.’

En dus hebben de twee besloten de productie te gaan afbouwen. ‘We telen nu nog op vier tot vijf hectare, nog altijd goed voor een opbrengst die ligt tussen de twee- en driehonderd ton. We willen ook niet meteen stoppen, omdat we veel hebben geïnvesteerd in het op gang brengen van de teelt. We zijn begonnen met miniknollen en dan heb je enkele jaren nodig voor vermeerdering en de start van de uiteindelijke teelt.’

Leon Vermaire

Leon Vermaire, chef-kok en eigenaar van Katseveer in Wilhelminadorp op Zuid-Beveland, reageert vanaf zijn vakantieadres. ‘Ik ken de Rode Pipo, maar heb er niet eerder mee gewerkt. Maar als we in mei weer openen, wil ik best eens kijken wat ik ermee zou kunnen. Dat ’ie kruimig is, maakt het echter niet gemakkelijker.’

Hij gebruikt wel aardappelen in de keuken, maar dat worden er steeds minder. ‘Tot een paar jaar terug was het logisch dat je een zetmeelproduct serveerde bij het hoofdgerecht. Dan hadden we altijd een aardappelgarnituur. De tijden zijn veranderd, maar zelf vind ik het wel lekker.’

Streekproducten

Streekproducten passen bij het restaurant, dat Leon sinds 2022 samen met sommelier en gastheer Paul Labruijere exploiteert. ‘We huisvesten aan de Oosterschelde, al is die inmiddels aardig leeg. We serveren ook veel uit het Grevelingen, onder andere onze oesters, en de Noordzee.’

De ondernemers kunnen bovendien terecht bij onze zuiderburen. ‘Het Belgisch roodrund is voor ons meer lokaal dan het Nederlandse MRIJ-rund. En na onze vakantie komt er lam op de kaart. Die komt uit Kapelle en vinden wij het lekkerst. De dieren krijgen alleen natuurlijke voeding en wij weten exact waar ze vandaan komen.’

De chef probeert zoveel mogelijk uit de buurt te halen. ‘Het moet echter wel betaalbaar zijn. Als er een streekproductenkeurmerk aan zit, dan wil dat de prijs nog wel eens drijven. Ik begrip dat er kosten zitten aan een keurmerk, maar naast lekker moet het ook betaalbaar zijn.’

Thijs Meliefste

Collega-chef Thijs Meliefste van Meliefste in het eveneens in Zuid-Beveland gelegen Wolphaartsdijk kent de Rode Pipo niet. ‘Soms bereiken producten ons niet en tegelijkertijd zijn we er ook niet altijd actief naar op zoek. Als het rechtstreeks via de teler komt, dan scheelt dat ook nog. Vroeger haalde ik alles zelf bij de maker, maar dan zit je de hele dag in de auto en komt de vraag op of dit dan voldoet aan de ideeën achter duurzaamheid.’

Het is niet zo dat Thijs geen aardappels gebruikt in zijn keuken, maar het komt wel steeds minder voor. ‘Vroeger, toen we allemaal nog klassiek Frans kookten, stond de pommes neuf op iedere kaart. Maar een bulkproduct als de aardappel behoort tot de grondleggers van de keuken. Elk ingrediënt heeft dus zijn waarde.’

Producten uit de regio

Ook in Wolphaartsdijk is veel aandacht voor producten uit de streek. ‘We highlighten het Veerse Meer. De buurman van het restaurant, Marcel van de Kreeke, is visser en is een belangrijke leverancier. Hij doet veel paling en ik weet dat deze niet onomstreden is, maar hij blijft keurig binnen de lijntjes. Hij investeert in een gezonde palingstand en inspireert ons in de keuken enorm.’

Verder werkt Thijs nauw samen met onder andere de Oesterij in Yerseke en is de Oosterschelde eveneens een inspiratiebron. ‘Vrijwel alles in onze keuken is afkomstig uit de regio, maar het is niet zo dat ik een cirkel om Zeeland zet en daarbuiten niet kijk. Ik vind het Zeeuwse lam bijvoorbeeld minder lekker dan het Kamper lam en dan kies ik voor wat het lekkerste is. Buiten Nederland kijk ik ook als dat nodig is, maar dat vind ik eigenlijk ook nog lokaal.’

Restaurants en consumenten

Restaurants en consumenten zijn van harte welkom bij Steven en Richard, zodat in ieder geval de huidige voorraad kan worden opgemaakt. ‘We leveren op dit moment aan enkele lokale supermarkten en aan huis, maar daarmee is de 180 ton niet zomaar weggezet. We hebben zakjes van 2,5 kilo.’

Als ik hem vertel dat ik voor het artikel contact wil gaan zoeken met de restaurants Meliefste in Wolphaartsdijk en Katseveer in Wilhelminadorp, reageert Richard enthousiast. ‘Dat is weliswaar Zuid-Beveland, maar als ze Rode Pipo’s willen hebben, kom ik ze met liefde brengen. Als de vele enthousiaste reacties die we hebben ontvangen, worden omgezet in afname… wie weet wat de toekomst dan gaat brengen.’

Lees ook:
Melkveehouder Pieter Kuijer redt Soester Knol, nu chefs aan zet
Waar is de oer-Hollandse Haagse bluf gebleven?
De Bloemendaalse Gele: kool in onzekerheid, ondanks lovende woorden

ChefsFriends wordt mede mogelijk gemaakt door ‘De vrienden van…’: Kesbeke Fijne Tafelzuren, Bourgondisch Lifestyle, Chaîne des Rôtisseurs, Nice to Meat, Schmidt Zeevis, la Fève chocolade en desserts, Grape ‘N’ Green en R & R media en advies. Ook vriend worden? Stuur een e-mail naar richard@chefsfriends.nl of rik@chefsfriends.nl.