Vakantie in eigen land: citytrips met kaas in de hoofdrol

Ook dit jaar wordt het voor velen een vakantie in eigen land. In deze zomerse maand trakteren we je op vijf citytrips. Maar wel naar steden die associëren met kaas. Waarom moet je er naartoe, welke zaken moet je bezoeken en wat moet je proeven. De tips van René Koelman.

Hoorn

Ooit een (zee)havenplaats, waar rond de veertiende eeuw al veel handel werd gedaan. Ook door de VOC. Boeren uit de regio brachten hun kazen naar de markt die vervolgens naar de pakhuizen werden getransporteerd om te rijpen.

Chefs
In het prachtige historische centrum wordt sinds 2007, het jaar dat Hoorn 650 jaar bestond, weer een kaasmarkt georganiseerd in de zomermaanden. Hoorn is een stad met heel veel historie en veel bijzondere eetgelegenheden.

‘Veel bekende chefs komen er vandaan… Constant Fonk, Ron Blaauw, Michel van der Kroft en de helaas overleden Lucas Rive. Ze hebben veel inspiratie gegeven aan culinair Hoorn. De oude kachel van Constant Fonk draait nog steeds in de keuken van Kroft.’

Boeren Edammer
Leuke tips, aldus René: De Hoofdtoren in de haven, De Bourgondiër en restaurant Marque. ‘En dan vergeet ik er ongetwijfeld nog een paar. Maak een mooie wandeling en geniet van het uitzicht, een goed glas wijn, een heerlijke maaltijd en als afsluiting een smakelijk kaasplateau.’

Een bekende kaas uit de omgeving is de Boeren Edammer, gemaakt door de familie Koopman uit Tropweere. Zij maakt volgens traditioneel recept als enige boerenfamilie in Nederland nog de rauwmelkse Edammer. Lang gerijpt is dit echt een smaakbom. Heerlijk, zo horen we van René!

Edam

Als we toerist in eigen land zijn, kiezen we veelal en vaak voor Volendam. Maar daarmee gaan we volgens René een parel voorbij. Edam is een prachtige stad. Al rond de vijftiende eeuw werd daar de Edammer kaas verhandeld die door boten en karren werd vervoerd naar de Dam, het hart van Edam.

‘Maak er een prachtige wandeling, ook langs de bijzondere kerken. Het oude kaaspakhuis van Gestam staat nog midden in de stad. Daar werden vroeger de kazen opgeslagen en gerijpt. De kazen gingen vaak per boot naar Bordeaux terug in wijnvaten. Daardoor werd de korst van de kaas paarsrood. Tot vandaag de dag zien we hierdoor nog Edammer met rode korst, maar wel vooral in het buitenland.’

Dikhoeve
René’s eet- en slaaptips: het Damhotel, gevestigd in een prachtig historisch pand en onderdak geboden aan tal van beroemde gasten. ‘Je vindt hier ook een prachtige kopie van de Nachtwacht. De familie Plat legt je in de watten. Ook heel leuk is La Galera of e’Barrage. Een bijzondere kaasboer in de buurt.’

Een stukje in de richting van Amsterdam vind je Ransdorp, waar bij de Dikhoeve heel bijzondere schapenkazen met witschimmelkorst worden gemaakt. ‘Heerlijk romig en soms met kruiden. Heel rijk, en dat onder de rook van Amsterdam en Edam.’

Alkmaar

In deze stad mocht René als kleine jongen al mee met de chauffeurs van Kaptein om op vrijdagochtend kazen te halen op de markt. ‘Heel bijzonder was dat de wielen Goudse kaas werden aangedragen op de berries. Twee dragers kwamen in volle vaart aanlopen, de kazen gingen zo de vrachtwagen in en naar het pakhuis vervoerd. De markt is er nog steeds in de zomermaanden en hoe mooi is deze stad gebleven.’

Kaasmuseum
Sinds 1365 wordt hier al kaas verhandeld op de Waag. Met de prachtige weegschalen onder het Waagmuseum, waar nu het kaasmuseum is gevestigd. Alkmaar heeft echter niet zijn eigen kaas. Hoe gek is het dat er Gouda-kaas wordt verhandeld. Die geschiedenis vertelt René je een andere keer.

Alkmaars Goud
Er is echter hoop, zo laat René weten. ‘Sinds enkele jaren is een groep ondernemers en vrijwilligers opgestaan die samen met het Clusius College een nieuwe kaas aan het ontwikkelen zijn. Nieuwe Alkmaarse trots onder de naam Alkmaars Goud. Ik zit in het proefpanel en hij mag de kazen rijpen in zijn kaasfort.’

Polders
De kaas moet in de toekomst zeshoekig zijn, afgeleid van de zes polders om Alkmaar, en een unieke smaak hebben. Meer een borrelkaas met een smeuïge paté en een meer uitgesproken karakter. Wil je meer weten of participeren in dit bijzondere project, kijk dan op de website van Alkmaars Goud.

Tot slot een bijzondere eettip: ga eens langs bij de dames van Rue de la Plume. Die hebben een mooie kaaswagen. Laat die maar rollen en laat je verwennen.

Woerden

René is er niet zo bekend, maar hij weet wel dat rondom Woerden heel veel kaashandelaren zijn gevestigd. ‘Sinds 1885, en dat is verhoudingsgewijs dus nog niet zo heel lang, vindt hier kaashandel plaats. Op de markt is de kaasbel, waarmee de markt wordt geopend en gesloten.’

Groene Hart
Omgeven door het Groene Hart met de rijke ingepolderde gronden waar heel veel kaasboeren zich van oudsher hebben gevestigd. Rijke grond is rijke melk is rijke kaas. Tegenwoordig zie je heel veel groothandels die zich hebben geconcentreerd rondom Bodegraven, op een steenworp afstand van Woerden, maar het centrum is echt de moeite waard.

Ga voor bijzondere culinaire ervaringen in de wijde omgeving. Bijvoorbeeld bij De Watergeus in Noorden. Een prachtige plek, alsof je in een oase terechtkomt. Of ga naar Oudewater en bezoek Hex.

Blauwklaver
Een bijzondere kaas uit de omgeving is de Blauwklaver uit Kamerik. ‘Echt een heel mooie en romige blauwader, die niets te maken heeft met de Goudse kaas maar zijn oorsprong bijna twintig jaar geleden vond in de omgeving van Woerden. De laatste jaren heeft deze bijzondere kaas nieuwe ouders gekregen: Maaike en Mathijs. Op kaasboerderij De Houdycker wordt al meer dan zestig jaar heel goede Goudse kaas gemaakt. En nu dus ook deze bijzondere blauwader.’

Gouda

Deze prachtige stad moet je een bezocht hebben en vergeet dan niet het plein met het stadhuis. De lichtjesavond in december, de Goudse kaarsen en natuurlijk de Goudse kaas.

‘Verder de unieke centrale ligging voor de handel, de geschiedenis met de 80-jarige oorlog en de dood van Floris 5. Er is hier heel veel gebeurd en dat voel je in deze bijzondere stad, waarnaar onze Nederlandse trots is vernoemd en die wereldwijd furore maakt.’

In Gouda zelf wordt geen kaas gemaakt, maar tot voor kort werd nog wel gerijpt in de pakhuizen. ‘De kaasmarkt dateert uit 1400. In die periode was Gouda een doorvoerhaven tussen Amsterdam en Rotterdam. De echte kaaswaag dateert uit 1600.’

Even buiten de stad vind je in de richting van Waddinxveen restaurant Akkeroord. Martin Baas en team leggen je er in de watten.

Leiden

In de polders rondom – toen nog – Leyden werd rond 1300 al boter gemaakt, aldus René. ‘Van de afgeroomde melk werd kaas gemaakt die werd verrijkt met komijn. Deze magere kaas werd lang gerijpt en was daardoor een ideale kaas om mee te nemen tijdens lange zeereizen. De kaas was namelijk vrij droog en daardoor minder kwetsbaar en lang smaakvol.’

De kaas werd in Leyden verhandeld en rijpte daar verder. ‘Deze raakte echter in de vergetelheid, omdat we allemaal gek zijn op smeuïg. Maar ga je goed proeven, dan merk je dat deze unieke kaas subliem is. En let op: smeuïg staat niet voor lekker. Vet is een smaakdrager, maar geen smaakmaker. Voor mensen met oog voor detail: de Leyden sleutels zijn in de kaas gedrukt.’

Boeren Leyden
Heerlijk als aperitief met een gin-tonic, op brood, door de salade of op het kaasplateau. Deze kaas heeft de toekomst, lees er meer over op de website van Boeren Leyden Traditioneel.

Op nog beter: kom proeven. In een van de bijzondere restaurants in Leiden. ‘In de Doofpot, Woord, La Diva. Wil je de boeren bezoeken? Doe dat gerust. Sla in dat geval de Sophia Hoeve niet over. Bij dit bedrijf wordt al sinds de zestiende eeuw boter en kaas gemaakt door de familie Warmerdam. Met heel veel liefde, en dat proef je.’

Deze bijdrage is geschreven in samenwerking met Bourgondisch Lifestyle, één van de vrienden van ChefsFriends. Voor meer informatie over en/of het bestellen van de genoemde kazen kun je terecht in één van de winkels of op de website van de kaasspecialist. Ook ‘Vrienden van…’ worden? Stuur een e-mail naar rik@chefsfriends.nl.