Melkveehouder Pieter Kuijer redt Soester Knol, nu chefs aan zet

De Soester Knol, een vergeten groente uit Soest, dreigt rond de eeuwwisseling uit het culinaire landschap te verdwijnen. Totdat melkveehouder Pieter Kuijer er eigenhandig voor zorgt dat deze oer-Hollandse knol niet verloren gaat. Nu is het de beurt aan koks om de Soester Knol nieuw leven in te blazen.

Ruim 25 jaar geleden stuit Pieter Kuijer op een bijzondere vondst in de oude hooischuur van zijn vader. Op zolder liggen zaden van de Soester Knol, een gewas dat ooit veelvuldig werd geteeld op de schrale zandgronden van de Soester Eng. Uit nieuwsgierigheid zaait hij de oude zaden en ontdekt dat de knol kan gedijen op de glooiende akkers.

Zijn enthousiasme groeit en hij besluit de oogst te laten doorschieten om nieuwe zaden veilig te stellen. In 2004 oogst hij Soester Knollen voor menselijke consumptie. ‘De Soester Knol is voor mij een nagewas, gezaaid na de rogge-oogst voor 10 augustus. In november hoop ik de knollen te oogsten.’

Soester Knol

De teelt van de Soester Knol verloopt niet zonder obstakels. Het klimaat verandert en een reguliere oogst is lang niet altijd gegarandeerd. De halve hectare die Kuijer jaarlijks inzaait, levert de ene keer een mooie opbrengst op en de andere keer vrijwel niets.

‘Het is best een moeilijke knol’, erkent boer Pieter, die naast koeien ook schapen houdt én akkerbouwactiviteiten doet. ‘Maar ik geef niet op. Elk jaar probeer ik hem weer, vooral ook vanuit hobby-oogpunt. Vorig jaar ging het mis en aten zwarte rupsen de net gezaaide knolletjes op. Een snelle na-zaaiing leverde niet het gewenste resultaat op.’

Pieter Kuijer

Naast onvoorspelbare weersomstandigheden en plaaginsecten is ook de arbeidsintensiviteit een uitdaging. ‘Het oogsten van de knollen gebeurt volledig met de hand. Zelf heb ik er lol in, maar of mijn jongens, mijn beoogde opvolgers, dat in de toekomst ook hebben, weet ik niet. Zolang ik leef, zal ik de Soester Knol telen.’

De toekomst van de Soester Knol blijft onzeker. ‘Ons landbouwbeleid is wisselvallig, net als het weer. Je weet nooit wat er gaat gebeuren. Laatst werd ik benaderd door een boer uit Nieuw-Zeeland met de vraag om zaden. Een Soester Knol in Nieuw-Zeeland? Dat past niet in mijn gedachten. De Soester Knol hoort hier, op de zandgronden van Soest.’

Slow Food Nederland

Slow Food Nederland documenteert bijzondere regionale producten in De Ark van de Smaak. Volgens dit kennisboek werden Soester Knollen al in 1680 genoemd in lokale geschriften. Ooit waren ze een gewild product, verhandeld door kooplieden uit Huizen die ze huis-aan-huis verkochten in Hilversum en Zeist. Zelfs de adel was liefhebber: Koning Willem I (1792-1843) at de knol graag met gebraden schapenbout en een glas Bourgogne.

Jeroen van Nijnatten

Jeroen van Nijnatten, traiteur en specialist in ambachtelijke en streekgebonden producten, werkt met de Soester Knol en introduceerde deze internationaal op de Grüne Woche in Berlijn in 2020. ‘Ik kreeg er goede reacties op. Via Slow Food kwam ik ermee in aanraking.’

Volgens Van Nijnatten heeft de Soester Knol een subtiele smaak. ‘Het zit een beetje tussen koolrabi en meiknol in. De structuur lijkt op die van radijs en rammenas. Je kunt hem rauw eten, bijvoorbeeld geraspt. Of kort gestoofd, gebakken en verwerkt in een gerecht. De Soester Knol doet het goed in een stamppot.’

Toch ziet hij de toekomst somber in. ‘Er is nog maar één teler in Nederland, die afhankelijk van het weer maximaal 40 kratjes levert. Dat is veel te weinig. Het landbouwbeleid zit dit soort producten in de weg. Er moet meer aandacht komen voor regionale producten, een verdienmodel voor boeren en telers en een bredere afzetmarkt via campagnes en subsidies. We hebben een zware dobber om de Soester Knol in leven te houden.’

Ambassadeurs

De zoektocht naar een restaurant in Soest die met de Soester Knol werkt, is lang en zonder resultaat. Restaurant de Eetvilla heeft er vroeger mee gewerkt, ‘maar al 20 jaar niet meer omdat het niet in ons systeem zit’. Belletjes naar andere gerenommeerde Soester restaurants en regionale horeca-organisaties leveren niets op. Het spoor loopt dood.

Feit is dat de Soester Knol nog bestaat dankzij enthousiaste ambassadeurs als teler Pieter Kuijer en Slow Food-fanaat Jeroen van Nijnatten. Dus wordt het de hoogste tijd dat restaurantchefs hun ogen openen voor de lokale groente van om de hoek en hun mes weer zetten in de Soester Knol, nu het nog kan.

Gerookte Soester Knol-gratin met Boeren Goudse Oplegkaas 

Bijgerecht voor 4 personen

Benodigdheden: 

500 gram Soester Knol in plakken gesneden van 4 millimeter dik

4 stengels bosui, fijngesneden

100 gram geraspte Boeren Goudse Oplegkaas

1 deciliter crème fraîche

40 gram boter

25 gram panko of gedroogd wit broodkruim of paneermeel

Peper en zout

Rookoventje. Geen rookoven? Neem dan een theelepel gerookte paprikapoeder

Bereidingswijze :

Rook de schijven knol 3 minuten op hoog vuur in de rookoven met eiken rookmot.

Direct daarna de plakken bakken in de hete boter met peper en zout om en om 2 minuten.

Af laten koelen en doorscheppen met de bosui, crème fraîche en de helft van de kaas.

Ovenschaal dakpansgewijs vullen met de massa, de rest van de kaas erover en dan de panko of paneermeel erop.

Afbakken op 180 graden Celsius in een heteluchtoven voor 30 minuten.

Recept van: https://jeroenvannijnatten.nl/

 

Lees ook:
Waar is de oer-Hollandse Haagse bluf gebleven?
De Bloemendaalse Gele: kool in onzekerheid, ondanks lovende woorden
Albert Kooy: ‘Supermarkten maken onze eetcultuur kapot’

ChefsFriends wordt mede mogelijk gemaakt door ‘De vrienden van…’: Kesbeke Fijne Tafelzuren, Bourgondisch Lifestyle, Chaîne des Rôtisseurs, Nice to Meat, Schmidt Zeevis, la Fève chocolade en desserts, Grape ‘N’ Green en R & R media en advies. Ook vriend worden? Stuur een e-mail naar richard@chefsfriends.nl of rik@chefsfriends.nl.